Mañá celébrase o 70 aniversario do Instituto de Investigacións Pesqueiras, as orixes do Instituto de Investigacións Mariñas de Vigo

Santiago de Compostela, 30 de setembro de 2021. Mañá, venres 1 de outubro, celébrase en Barcelona un acto institucional para conmemorar o 70 aniversario da creación do Instituto de Investigacións Pesqueiras (IIP) en cuxo “Laboratorio Costeiro de Vigo” iniciou a súa andaina o actual Instituto de Investigacións Mariñas (IIM). O acto, en formato híbrido presencial/en liña, poderase seguir en directo previo rexistro en https://70aniversarioiip.eventbrite.es.

Contará cunha nutrida representación do IIM, pois a retrospectiva histórica correrá a cargo de Anxo Guerra Sierra, co-autor, xunto con Ricardo Prego Reboredo, do libro “O Instituto de Investigacións Pesqueiras. Tres décadas de historia da investigación mariña española”. Francisco Saborido Rey, director do IIM e xefe do grupo de Ecoloxía Pesqueira, intervirá na mesa redonda “Pasado, presente e futuro das pesqueiras e os recursos mariños” e José Pintado Valverde, vicedirector de Cultura Científica do IIM, fará o propio en “Pasado, presente e futuro da comunicación e a cultura oceánica”, mesa redonda moderada por Luisa Martínez Lorenzo, responsable da Unidade de Cultura Científica do CSIC en Galicia.

O IIP creouse en 1951 co obxectivo de profundar no coñecemento da actividade pesqueira. Aínda que a súa sede central atopábase en Barcelona, desde os seus inicios tivo laboratorios en Blanes, Castelló, Vinaròs e Vigo, e en 1955 creouse outro en Cádiz.

En 1979 todos eses laboratorios adquiriron autonomía e pasaron a ser institutos: o Instituto de Investigacións Pesqueiras de Barcelona, actual Instituto de Ciencias do Mar ( ICM); o Instituto de Investigacións Pesqueiras de Vigo, actual Instituto de Investigacións Mariñas (IIM); o Instituto de Investigacións Pesqueiras de Torre do Sal, que pasaría a ser o Instituto de Acuicultura Torre do Sal (IATS); o Instituto de Investigacións Pesqueiras de Cádiz, actual Instituto de Ciencias Mariñas de Andalucía ( ICMAN) e o Centro de Estudos Avanzados de Blanes ( CEAB). No ano 2000, a Unidade de Xestión de Buques Oceanográficos do IIP converteuse na Unidade de Tecnoloxía Mariña (UTM), un centro de apoio tecnolóxico e loxístico para toda a comunidade de investigación oceánica española. Desde 2004, a UTM conta en Vigo coa súa sede Atlántica.

Entre os fitos dos centros que se escindiron do IIP destacan a instalación, en 1988, da primeira estación antártica española, a Base Antártica Juan Carlos I, ou a xestión, durante todos estes anos, das grandes infraestruturas oceanográficas do Estado, os buques oceanográficos Hespérides (1991) e Sarmiento de Gamboa (2008), por parte da UTM-CSIC.

A iso únese a incorporación do IATS e o IIM ao grupo de infraestruturas de excelencia en investigación en acuicultura da UE (AQUAEXCEL), o aumento da multidisciplinariedad no IIM, coa apertura de proxectos sobre seguridade alimentaria, circularidade ou bioprocesos industriais, entre outros, e, por parte do ICMAN, a apertura da primeira planta piloto de cultivos mariños enfocada na súa explotación por parte dunha empresa (CUPIMAR).

O 70 aniversario do IIP coincide co inicio da Década das Ciencias Oceánicas para o Desenvolvemento Sostible (2021-2030), proclamada pola Organización de Nacións Unidas co propósito de establecer un marco común capaz de garantir que as ciencias oceánicas apoian plenamente os esforzos dos países por alcanzar os obxectivos da Axenda 2030 para o Desenvolvemento Sostible.

O IIM

O actual IIM iniciou a súa andaina como “Laboratorio Costeiro de Vigo” (1951) xestionado desde a sede central do Instituto Nacional de Investigacións Pesqueiras en Barcelona. A súa situación xeográfica en Galicia respondía ao gran desenvolvemento que, desde os anos 40, experimentaron a pesca e a acuicultura, así como o procesado dos produtos do mar (salgadura, refrixerado e conserva) na comunidade autónoma. En 1979, o Laboratorio adquiriu autonomía como Instituto de Investigacións Pesqueiras de Vigo, atendendo ás demandas do sector pesqueiro de que existisen institucións descentralizadas que atendesen ás necesidades de investigación das que dependía a súa actividade. En 1986, cambiou o seu nome a Instituto de Investigacións Mariñas, para así reflectir o seu carácter multidisciplinar e a súa visión holística á hora de investigar o ecosistema mariño e os produtos e procesos da industria asociada.

O IIM tivo a súa primeira sede no antigo Colexio Alemán. En 1960, #ante a reclamación do inmoble por parte do Goberno de Alemaña, trasladouse a outro situado en Beiramar, propiedade da Xunta de Obras do Porto, onde permaneceu ata 1973, cando se inaugurou a súa actual sede, sita en Bouzas. Tras os acordos de 2018 entre o CSIC e a Xunta de Galicia, o IIM prepárase para un novo traslado aos terreos da antiga Escola de Transmisións e Electrónica da Armada (ETEA) no barrio de Ríos en Teis, onde se integrará no Campus Científico-Tecnolóxico do Mar, un complexo promovido pola Xunta de Galicia que agrupará a entidades académicas e de investigación e innovación na área mariña e no que o IIM pretende exercer un papel de elemento dinamizador, que promova a innovación tecnolóxica e a cultura oceánica, ao mesmo tempo que se mantén como referente a nivel internacional na investigación mariña.

Na actualidade, como institución de investigación dedicada á ciencia para o desenvolvemento sostible, pretende dar resposta aos desafíos globais e ás preocupacións locais relacionadas co medio mariño, a través de diferentes liñas de investigación estruturadas ao longo de tres eixos fundamentais:

1. Sistemas oceánicos e costeiros, para coñecer a relación entre os océanos e o clima, e fundamentar accións urxentes para combater o cambio climático e outros impactos do ser humano no medio.
2. Vida e ecosistemas mariños, para investigar os mecanismos que permiten o uso sostible dos océanos, mares e recursos mariños, especialmente no ámbito da pesca, a acuicultura e a conservación da biodiversidade.
3. Sistemas e procesos biolóxicos, para xerar coñecemento que garanta a seguridade alimentaria, e mellore a nutrición, a saúde e o benestar humano, investigando tamén o desenvolvemento de bioproductos de base tecnolóxica.

A iso únese a aposta do IIM pola innovación e a colaboración internacional, coa creación dunha unidade estratéxica propia especializada en internacionalización e transferencia, e polo fomento da cultura científica, co establecemento da súa propia Unidade de Cultura Científica.

“O IIM afronta este aniversario como unha oportunidade de revisar o traballo realizado e mirar cara ao futuro, fortalecendo de paso os lazos que o unen ao resto de institucións de investigación mariña coa súa orixe no Instituto de Investigacións Pesqueiras do CSIC”, destacan desde o seu equipo directivo.